Oplossingen voor ongelijkheid

Oplossingen voor ongelijkheid komen uit vele hoeken. Belgisch econoom en filosoof Ingrid Robeyns + hoogleraar aan de Universiteit Utrecht publiceerde in 2019 een essay met de naam ‘Rijkdom. Hoeveel ongelijkheid is nog verantwoord?‘.  Ze vindt het de plicht van wetenschappers zich uit te spreken en het politieke debat aan te gaan en haar taak om de samenleving een spiegel voor te houden.

Rijkdomgrens in plaats van armoedegrens

Haar suggestie: “in plaats van het alleen over de armoedegrens te hebben, moeten we praten over een rijkdomgrens. Als extreme rijkdom wat wordt ingedijkt, kan dat mee voor oplossingen zorgen.”

Volgens haar is er een ander systeem nodig, nu de coronacrisis heeft aangetoond hoe kwetsbaar ons economisch systeem is: “Ik denk dat we moeten streven naar een systeem dat de goede aspecten van het kapitalisme behoudt – welvaartscreatie en vrijheid – en deze combineert met de commons-gedachte.

Concreet wil dit zeggen dat men het collectieve bezit meer versterkt, meer overheidsparticipatie in de economie inbrengt en publiek bezit binnen bedrijven incorporeert. Bij dit laatste werken werknemers en werkgevers samen om het beste voor het bedrijf te bewerkstelligen en niet om het belang van de aandeelhouders te dienen.

Ze pleit geenszins voor communisme – een economisch systeem waarbij de productiefactor kapitaal gecollectiviseerd is en individuele vrijheden heel drastisch ingeperkt zijn – en evenmin voor strikte gelijkheid.

Enige mate van ongelijkheid is volgens haar gerechtvaardigd: “wie risicovol of smerig werkt moet doen of wie een beroep heeft met veel verantwoordelijkheid, mag meer verdienen. En ook innovatie mag worden beloond. Maar niet eindeloos.”

Politiek, economie en filosofie als één beschouwen

Daarnaast is het cruciaal om op academisch niveau binnen de economie opnieuw politiek en ethiek te integreren. Adam Smith was hoogleraar morele filosofie en koppelde dit niet los van politieke economie. Dit moet opnieuw gebeuren, politiek – economie – ethiek als één domein beschouwen.” Dat vertelt ze in dit artikel in De Wereld morgen.

De mens is geen middel

Ingrid Robeyns pleit voor een visie waarin je nadenkt over hoe je de kwaliteit van een mensenleven centraal kunt stellen in harmonie met de natuur, en van daaruit onderzoekt wat dat betekent voor je economie, in plaats van andersom te redeneren. Dieren moeten meetellen, mensen uit andere landen ook.

Want van een systeem waarin de mens niet meer is dan een middel en milieu en ecologie geïnstrumentaliseerd worden, moeten we af.

Interessant in het kader van oplossingen voor ongelijkheid is de open brief die meer dan tachtig superrijken onder de noemer ‘millionaires for Humanity publiceerden en waarin ze vragen – bijna smeekten – om correct belast te worden:

“…

Our interconnectedness has never been more clear. We must rebalance our world before it is too late. There will not be another chance to get this right.

Unlike tens of millions of people around the world, we do not have to worry about losing our jobs, our homes, or our ability to support our families. We are not fighting on the frontlines of this emergency and we are much less likely to be its victims.

So please. Tax us. Tax us. Tax us. It is the right choice. It is the only choice.

Humanity is more important than our money.“