Omarmen van ongemak: kan jij dat?

Omarmen van ongemak is een cruciale vaardigheid. Want of het nu gaat over een maatschappelijk kantelpunt als de corona-of de klimaatcrisis, of het gaat over een persoonlijk kantelpunt in je leven: wat nodig is om te kantelen in de juiste richting, is het leren omarmen van ongemak.

Denk maar aan deze situaties:

• Als je je werk verliest op je 57e, vind je toch de kracht om op zoek te gaan naar ander werk
• Loopt je relatie af, dan ga je vroeg of laat opnieuw op zoek naar een partner, of je vindt rust in je nieuwe single status
• Wie een been verliest, leert lopen met een kunstbeen of zich verplaatsen in een rolstoel

Dat klinkt allemaal bijzonder onaangenaam, maar wie in deze situatie zit, leert omgaan met die nieuwe situatie. Mensen slagen er wel degelijk in tegenslagen te verwerken en op creatieve wijze mogelijkheden te onderzoeken die nog wel voor hen open liggen.

Als dat niet lukt op eigen houtje, dan wel dankzij een zetje van een goede coach of therapeut. Er bestaan methodologieën zat om veerkracht bij mensen te stimuleren. Het volstaat ze in te zetten. Doen we dat niet, dan dreigen we te verzanden in acedie.

Kantelen op maatschappelijk vlak

Als Kantelaar zie ik diezelfde behoefte op vlak van het ombuigen van de klimaatcrisis. Onder andere De Correspondent schrijft over de radicale ingrepen die NU nodig zijn als we een leefbare planeet willen overhouden voor de toekomst:

We beginnen te beseffen dat radicale verandering onvermijdelijk is, maar we weten nog niet precies hoe. Het komende decennium zullen we te maken krijgen met verbeelding, maar ook met verwoesting, die waarschijnlijk een diepgeworteld, langdurig gevoel van angst zal opwekken binnen de beschaving.

Precies dat ‘niet weten’ is wat ons momenteel verlamt. We houden niet van onzekerheid. En nog minder van ‘ongemakkelijke waarheden’. Maar hoe langer we blijven hangen in de ontkenningsfase, hoe lastiger we het onszelf maken.

Stap 1: erkennen dat het is wat het is

Machthebbers verzetten zich helaas nog altijd tegen een betere wereld. Niet onlogisch, want het is ook voor hen onaangenaam om erbij stil te staan hoe snel onze planeet verandert in een nieuwe, gevaarlijkere versie van zichzelf. Door ons eigen toedoen dan nog. Da’s een zeer ongemakkelijke waarheid, waar ze zich liever van afkeren. Maar die ontkenning helpt ons geen stap verder.

Greta Thunberg’s vermogen om op een ontwapenende wijze de waarheid uit te spreken, staat in schril contrast met de struisvogelpolitiek van ‘ruling leaders’ die er sedert 2018 als geslagen honden naar kijken:

Het is geen toeval dat een jonge vrouw als Greta ons een uitweg toont. Ze spreekt vanuit een heel andere energie dan ‘machthebbers’. Zij spreekt vanuit haar hart, vanuit haar diepste mens-zijn en heeft daarbij lak aan conventies over hoe je wordt verondersteld je te gedragen op een wereldforum.

Het is het enige wat ons altijd rest, hoe precair een situatie ook is: onze menselijkheid. Ons vermogen om te verbinden, om elkaar naar een hoger niveau te tillen, om onszelf én elkaar uit te dagen verantwoordelijkheid te nemen, in plaats van te vluchten of ons te verzetten tegen wat we liever niet onder ogen zien.

Lessen trekken uit corona voor aanpak klimaatcrisis

De aanpak van de coronapandemie heeft ons ondertussen veel geleerd. Corona wordt behandeld als een wereldcrisis, we werken nu samen en leren in sneltempo, met vallen en opstaan.

Zeker, het slechtste in de mens kwam naar boven, maar ook het beste. En omdat het genoegzaam bekend is dat slecht ‘nieuws’ beter verkoopt, mag je erop rekenen dat er meer goeie dingen in de wereld gebeurt dan wat wij in de pers of op sociale media lezen…

Laten we eerlijk zijn: het klimaat is op wereldschaal nooit erkend als een wereldcrisis zoals corona. Klimaatakkoorden werden afgeblazen en bepaald ambitieus kon je de plannen toch al niet noemen. Terwijl de impact van de klimaatcrisis vele malen groter zal zijn dan wat corona vandaag vermag.

Dat besef sijpelt nu langzaam door en zorgt opnieuw voor ongemak. Dat ongemak moeten we nu echt leren omarmen, in plaats van ons ervan af te keren:

“We weten nog niet hoe het systeem van de toekomst er zal uitzien. Dat hoeft ook niet…

We moeten alleen wel durven vertrouwen op het feit dat een ander systeem mogelijk is, ook al kunnen we dat vandaag nog niet bevatten. ” Greta Thunberg

Stap 2: accepteer de realiteit én bouw aan een betere toekomst

Accepteren dat we met z’n allen in een crisis zitten, ons daar niet door laten verlammen, maar al ons creatief vermogen richten op het vinden van alternatieven die ons toelaten het tij te keren, waar het nog wel kan, dat is wat we NU te doen hebben.

Daartoe is een ware paradigmashift nodig:

• van wantrouwen naar vertrouwen
• van ‘vechten tegen’ naar ‘accepteren en bouwen aan’
• van ongeloof naar geloof
• van apathie naar duurzame eendracht

Maatschappelijke transitie kan niet zonder individuele transformatie van héél veel mensen. Je hebt een kritische massa nodig. De wijze waarop we deze transformatie als individu te kunnen maken, kennen we. We kennen ook de positieve impact op de levens van mensen die hiermee aan de slag gaan.

De toegevoegde waarde van bewust in het leven staan is immens. Er komt zoveel energie vrij wanneer je je een onderdeel voelt van een groter geheel waarin je je veilig en gedragen voelt. 

En uiteraard wil je dan steeds beter zorg dragen voor dat grotere geheel. Het is een opwaartse spiraal van energie in plaats van een neerwaartse.

Yes, we can. Wir shaffen das…